پاسخ:
طبق روایات شیعه و سنی، حضرت ابو طالب علیه السلام، به خواستگاری خدیجه رفت و خود آن حضرت خطبه عقد را جاری کرد. ما به چند روایت از مصادر شیعه و سنی در این باره اشاره می‌کنیم:
منابع شیعه:
مرحوم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه می‌نویسد:
وَ خَطَبَ أَبُو طَالِبٍ رَحِمَهُ اللَّهُ لَمَّا تَزَوَّجَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه وآله وسلم) خَدِیجَةَ بِنْتَ خُوَیْلِدٍ رَحِمَهَا اللَّهُ بَعْدَ أَنْ خَطَبَهَا إِلَی أَبِیهَا وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ إِلَی عَمِّهَا فَأَخَذَ بِعِضَادَتَیِ الْبَابِ وَ مَنْ شَاهَدَهُ مِنْ قُرَیْشٍ حُضُورٌ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنْ زَرْعِ إِبْرَاهِیمَ وَ ذُرِّیَّةِ إِسْمَاعِیلَ وَ جَعَلَ لَنَا بَیْتاً مَحْجُوجاً وَ حَرَماً آمِناً یُجْبی إِلَیْهِ ثَمَراتُ کُلِّ شَیْءٍ وَ جَعَلَنَا الْحُکَّامَ عَلَی النَّاسِ فِی بَلَدِنَا الَّذِی نَحْنُ فِیهِ ثُمَّ إِنَ ابْنَ أَخِی مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا یُوزَنُ بِرَجُلٍ مِنْ قُرَیْشٍ إِلَّا رَجَحَ وَ لَا یُقَاسُ بِأَحَدٍ مِنْهُمْ إِلَّا عَظُمَ عَنْهُ وَ إِنْ کَانَ فِی الْمَالِ قَلَّ فَإِنَّ الْمَالَ رِزْقٌ حَایِلٌ وَ ظِلٌّ زَایِلٌ وَ لَهُ فِی خَدِیجَةَ رَغْبَةٌ وَ لَهَا فِیهِ رَغْبَةٌ وَ الصَّدَاقُ مَا سَأَلْتُمْ عَاجِلُهُ وَ آجِلُهُ مِنْ مَالِی وَ لَهُ خَطَرٌ عَظِیمٌ وَ شَأْنٌ رَفِیعٌ وَ لِسَانٌ شَافِعٌ جَسِیمٌ فَزَوَّجَهُ وَ دَخَلَ بِهَا مِنَ الْغَدِ فَأَوَّلُ مَا حَمَلَتْ وَلَدَتْ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله وسلم).
من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۳۹۸.
هنگامی که رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله در جلسه خواستگاری خدیجه دختر خویلد، رحمها اللَّه، با پدر یا عموی او صحبت میکرد، أبو طالب در اجتماع قریش حضور یافت و در حالی که دو طرف در حجره را گرفته بود خطبه عقد را این چنین آغاز کرد:
«سپاس خدای را که ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد، و برای ما خانهای نهاد که مردمان گرد او طواف کنند، و نیز حرم امنی که از اطراف جهان نعمت ها به سوی آن می‌آورند، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد، آنگاه گفت: این برادر زاده من محمّد بن عبد اللَّه بن عبد المطّلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن که برتری یابد، و با هیچ کس از آنان قیاس نگردد، جز آن که بزرگتر آید اگر چه از مال دستش تهی است (لکن این نقص نیست) ؛ زیرا که مال نصیبی ناپایدار و سایهای زود گذر است، و اکنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را بازدواج با او شوقی، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او دارای موقعیّت حسّاسی است شخصیّت و مرتبهای رفیع دارد، و دارای زبانی است نرم و کاربر»
و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فردای آن روز با وی عروسی کرد و اوّلین فرزندی که از پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حامله گشت عبد اللَّه بن محمّد صلوات اللَّه علیه و آله بود.
این روایت در بسیاری از کتاب‌های دیگر شیعه ؛ از جمله: الکافی، شیخ الکلینی، ج ۵، ص ۳۷۴ – ۳۷۵ و رسالة فی المهر، شیخ المفید، ص ۲۹ وعوالی اللیالی، ابن أبی جمهور، ج ۳، ص۱۱۳ و... نقل شده است
منابع اهل تسنن:
بسیاری از علمای اهل تسنن نیز روایت خطبه خواندن ابی طالب علیه السلام را نقل کرده‌اند ؛ از جمله آلوسی در تفسیر خود می‌نویسد:
وقد صح أن أبا طالب یوم نکاح النبی صلی الله علیه وسلم خطب بمحضر رؤساء مضر. وقریش فقال: الحمد لله الذی جعلنا من ذریة إبراهیم وزرع اسماعیل وضیضیء معد وعنصر مضر وجعلنا حضننة بیته وسواس حرمه وجعل لنا بیتا محجوجا وحرما آمنا وجعلنا الحکام علی الناس ثم أن ابن أخی هذا محمد بن عبد الله لا یوزن برجل إلا رجح به فإن کان فی المال قل فإن المال ظل زایل وأمر حایل ومحمد من قد عرفتم قرابته وقد خطب خدیجة بنت خویلد وبدل لها من الصداق ما آجله وعاجله من مالی کذا وهو والله بعد هذا له نبأ عظیم وخطر جلیل.
تفسیر الآلوسی، الآلوسی، ج ۱۸، ص ۵۱.
این مطلب صحت دارد که ابوطالب (علیه السلام) در روز نکاح پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در حضور رؤساء قبیله مضر و قریش این خطبه را خواند:....
و زمخشری، مفسر و ادیب مشهور اهل سنت می‌نویسد:
حضر أبو طالب نکاح رسول الله صلی الله علیه وسلم خدیجة رضی الله عنها، ومعه بنو هاشم ورؤساء مضر، فقال الحمد لله الذی جعلنا من ذریة إبراهیم وزرع إسماعیل، وضیضیی معد وعنصر مضر،...
ربیع الأبرار، ج۱، ص۴۶۷ و الکشاف عن حقایق التنزیل وعیون الأقاویل، ج ۱، شرح ص ۴۷۷.
ابوطالب (علیه السلام) در هنگام عقد رسول خدا و حضرت خدیجه (علیهما السلام) حضور داشت ؛ در حالی که بنی هاشم و رؤساء مکه با وی همراه بودند، ابو طالب گفت: سپاس خدایی را که ما را از فرزندان ابراهیم قرار داد...
و مبرّد در الکامل می‌نویسد:
خطبة لأبی طالب:
وخطب أبو طالب بن عبد المطلب لرسول الله صلی الله علیه وسلم فی تزوجه خدیجة بنت خویلد رحمة الله علیها، فقال؛ الحمد لله الذی جعلنا من ذریة إبراهیم وزرع إسماعیل،...
و در پایان می‌گوید:
وهذه الخطبة من أقصد خطب الجاهلیة.
الکامل فی اللغة والادب، المبرد، ج۱، ص۳۰۲.
و بسیاری از علمای اهل سنت این خطبه را نقل کرده‌اند که به جهت اختصار فقط آدرس‌های آن‌ها ذکر می‌شود:
تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۰۷، باب المولد الکریم وبدء الوحی و إعجاز القرآن، الباقلانی، ص ۱۵۳ و تفسیر البحر المحیط، أبی حیان الأندلسی، ج ۳، ص ۱۱۰ و تاریخ الیعقوبی، الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۰ و إمتاع الأسماع، المقریزی، ج ۶، ص ۲۹ و سبل الهدی والرشاد، الصالحی الشامی، ج ۲، ص ۱۶۵ و السیرة الحلبیة، الحلبی، ج ۱، ص ۲۲۶ و تاج العروس، الزبیدی، ج ۱، ص ۱۹۴ و جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهرة، أحمد زکی صفوت، ج۱، ص۷۷ و المستطرف فی کل فن مستظرف، شهاب الدین محمد بن أحمد أبی الفتح الأبشیهی، ج۲، ص۴۹۷ و نثر الدر، الآبی، ج۱، ص۸۵ و....
/
سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)
