علامه سید محسن امین
علامه سید محسن امین عاملی در سال 1284 هجری قمری در جبل عامل لبنان به دنیا آمد. خاندان آل امین همگی مشهور در علم و عمل و از مدافعان اهل بیت(علیه السلام) بودهاند.
مقام علمی
مرحوم آیت الله امین در هفت سالگی به آموختن قرآن کریم در مکتب خانه سپس توسط مادر گرامیش مشغول شد. پس از ختم قرآن و آموختن کتابت، به علم صرف و نحو روی آورد. در سال 1300 قمری با مسافرت به شهر مشغول تحصیل علم بیان و منطق شد.
سال 1308 قمری بود که علامه امین با عدهای تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل به عراق برود، بنابر این به همراه خانواده آماده مسافرت شد و در نجف اشرف به درس و تدریس مشغول شد. چنانچه خود ایشان گفته است در همسایگی منزلی که اجاره کرده بود، فقیه عارف و اخلاقی مشهور، ملاحسینقلی همدانی زندگی میکرد و مرحوم امین در درس اخلاق ایشان شرکت میکرد.
علامه سید محسن در مدت تحصیل خود در جبل عامل و نجف اشرف اساتید بزرگی را درک کرده و از آنها استفاده کرده بود، از آن جمله: سیّد محمدحسین امین، سیّد جواد مرتضی، سیّد نجیبالدین فضلالله العاملی، سیّد علی امین، سیّد احمد کربلایی، شیخ محمدباقر نجمآبادی، شیخ ملا فتحالله، معروف به شیخ الشریعه اصفهانی، آخوند خراسانی، شیخ آقا رضا همدانی صاحب مصباح الفقیه، شیخ محمد طه نجف و بسیاری بزرگان دیگر.
اما تالیفات این عالم بزرگوار بسیار است که برخی از آنها عبارتند از: تاریخ جبل عامل، البحر الزخار فی شرح احادیث الایمة الاطهار، حذف القتول عن علم الاصول، حاشیه بر عروة الوثقی، التنزیه، اعیان الشیعه و کتابهای دیگر.
اعیان الشیعه
مشهورترین کتاب علامه امین"اعیانالشیعه"است که جامعترین دایرةالمعارفی است در احوالات رجال شیعه و شرح عقاید تشیع در اصول و فروع. چنانچه خود گفته است بیشتر از پنجاه سال برای جمعآوری این مجموعه زحمت کشیده است و قصد داشته این کتاب را در یکصد جلد تالیف کند. ولی آنچه از این کتاب تا اینک به چاپ رسیده است پنجاه و پنج جلد میباشد. به طور خلاصه کتاب اعیان الشیعه را میتوان اینگونه معرفی کرد: جلداول: مقدمه. جلددوم: شرح زندگی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا(سلام الله علیها). جلدسوم و چهارم: زندگی امام اول تا امام دوازدهم و شرح تولد امام زمان(عج)، غیبت حضرت و نشانههای ظهور. جلدپنچم به بعد: شرح احوال دیگر شخصیتهای شیعه به ترتیب حروف الفبا.
فعالیتهای علامه سید محسن
یکی از اموری که علامه محسن امین همواره به آن توجه داشت و فعالیت زیادی برای آن کرد مسأله فلسطین بود. به طوری که همیشه به مناسبت روز فلسطین بیانیه‌هایی صادر میکرد و در این بیانیه‌‌ها به جایگاه فلسطین در بین امت اسلامی و هجوم صلیبیون به آن و چگونگی شکست خوردن طرحهای آنان برای سلطه همیشگی بر فلسطین اشاره مینمود.
در جای دیگر میگوید:"انسان نمیتواند دیده فرو بندد در حالی که برادرانش گرفتار تیغ و خار هستند و زندگی برای انسان آزاد گوارا نیست در حالی خانواده و نزدیکانش حقشان پایمال می‌شود. زندگی چه لذتی دارد در حالی که بلا و اضطراب انسان را از هر سو محاصره کرده است و آسایش چه خوبی دارد اگر نزدیکان انسان از تنگنا و عسرت شکایت داشته باشند."
از امور دیگری که ایشان مصر بود این بود که وی تشویق میکرد که دختران به مدرسه فرستاده شوند، آن هم در شرایطی که درس خواندن دختران حرام بود.
همچنین ایشان از وسایل جدید آموزشی در کار تحصیل استفاده کرد و دو مدرسه محسنیه و یوسفیه را تأسیس نمود. این دو مدرسه نقش برجسته‌ای را در بالا بردن سطح فرهنگ جامعه و بیداری مردم ایفا نمود.
نماز باران امین
یکی از عنایات که به مرحوم امین از جانب خداوند متعال شد جریان نماز باران ایشان است، که در زمانی که درجبلعامل قحطی و خشکسالی پیش آمده بود، برای انجام نماز باران سه روز روزه گرفتند و روز جمعهای پای پیاده با کمال خضوع و با دلی شکسته، ذکر گویان راهی بیابان شدند. پس از اقامه نماز جمعه، نماز باران خوانده شد. چنانچه خود ایشان میگوید:"من ضمن خطبهای مردم را به توبه دعوت کردم. تا آخر آن روز مشغول دعا و تضرع بودیم، چون دعا در آخرین ساعات روز جمعه مستجاب می‌شود. سپس افطار کرده نماز مغرب و عشا را به جا آوردیم، هوا بسیار گرم بود و ابری در آسمان دیده نمیشد. اما هنوز مراجعت نکرده بودیم که ابرهایی سطح آسمان را پوشاند و آن شب مردم از باران رحمت الهی برخوردار شدند. چند سال بعد نیز همین وضع پیش آمد و به همین کیفیت نماز باران را در همانجا برگزار کردیم و بحمدالله مردم از باران کافی بهرهمند شدند."
سفری به ایران
مرحوم علامه امین عاملی در سال 1353 به قصد زیارت حضرت امام رضا(علیه السلام) به ایران سفر کرد و مردم شهرهای ایران مقدم او را گرامی داشتند، مخصوصا مردم عالم دوست شهر مقدس قم که به صورت گسترده از او استقبال کردند تا جایی که آیت الله العظمی حایری محل نماز خود را جهت اقامه جماعت به ایشان واگذار نمود.
وفات
مرحوم آیت الله علامه سید محسن امین سرانجام در چهارم رجب سال 1371 هجری قمری بعد از مدتی بیماری در بیمارستانی در لبنان از دنیا رفت و بنا به وصیتش همراه وسایل کتابتش از جمله کاغذ و قلم و دوات، در زینبیه دمشق به خاک سپرده شد.
منابع
دایرة المعارف الاسلامیه الشیعیه، سید حسن امین.
زندگینامه خودنوشت علامه سید محسن امین عاملی.
آیینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدی، نشر کتاب، تهران.
فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، کتابخانه آیت الله نجفی، قم.
نویسنده: سید محمد ناظمزاده قمی
سایت ابنا
