چهل حدیث از امام جواد

امام جواد علیه السلام فرمودند:

۱.توسد الصبر و اعتنق الفقر و ارفض الشهوات و خالف الهوی، و اعلم أنک لن تخلو من عین الله فانظر کیف تکون 
صبر را بالش کن، و فقر را در آغوش گیر، و شهوات را به دور انداز، و با هوای نفس مخالفت کن، و بدان که در برابر دیده خدایی، پس بنگر که چگونه ای؟
تحف العقول، ص ۴۷۸

۲.ثلاث من کن فیه لم یندم: ترک العجلة، و المشورة، و التوکل علی الله عند العزم 
سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند، پشمیان نگردد: ۱ - اجتناب از عجله، ۲ - مشورت کردن، ۳ - و توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷

۳. ان أنفسنا و أموالنا من مواهب الله الهنییة، و عواریه المستودعة، یمتع بما متع منها فی سرور و غبطة، و یأخذ ما أخذ منها فی أجر و حسبة، فمن غلب جزعه علی صبره حبط أجره و نعوذ بالله من ذلک 
جان و دارایی ما، از بخششهای گوارای خداست و عاریه سپرده اوست، تا آنجا که از آن بهره مند شویم مایه خوشی و شادی است، و آنچه از آن برگرفته شود اجر و ثواب است، پس هر که جزعش بر صبرش غالب شود اجرش ضایع شده و پناه به خدا از آن.
تحف العقول، ص ۴۷۹

۴.من شهد أمرا فکرهه کان کمن غاب عنه، و من غاب عن أمر فرضیه کان کمن شهده 
کسی که در امری حاضر باشد و آن را ناخوش دارد، چون کسی است که غایب بوده.و هر که در امری حاضر نباشد ولی بدان رضایت دهد، مانند کسی است که خود در آن بوده.
تحف العقول، ص ۴۷۹

۵.ثلاث یبلغن بالعبد رضوان الله تعالی: کثرة الاستغفار، و لین الجانب، و کثرة الصدقة 
سه چیز است که بنده را به رضوان خدا می‌رساند: ۱ - زیادی استغفار، ۲ - نرمخویی، ۳ - صدقه بسیار دادن.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷

۶. إیاک و مصاحبة الشریر، فإنه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح أثره 
از همراهی و رفاقت با آدم شرور و بدجنس بپرهیز، زیرا که او مانند شمشیر برهنه است که ظاهرش نیکو و اثرش زشت است
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۷.تأخیر التوبة اغترار 
پس انداختن توبه فریب خوردن است.
تحف العقول، ص ۴۸۰

۸. طول التسویف حیرة 
همواره به تأخیر انداختن انجام کارها، سرگردانی است.
تحف العقول، ص ۴۸۰

۹. القصد الی الله تعالی بالقلوب أبلغ من إتعاب الجوارح بالأعمال 
با دلها به سوی خداوند متعال آهنگ نمودن، رساتر از به زحمت انداختن اعضا با اعمال است.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۴

۱۰. الإصرار علی الذنب أمن لمکر الله"و لا یأمن مکر الله الا القوم الخاسرون"
اصرار بر گناه آسودگی از مکر خداست،"و از مکر خدا آسوده نباشد جز مردمی زیانکار".
تحف العقول، ص ۴۸۰

۱۱. لا ینقطع المزید من الله حتی ینقطع الشکر من العباد 
افزونی نعمت از طرف خدا بریده نمی‌شود، مگر شکرگزاری از سوی بندگان بریده شود.
تحف العقول، ص ۴۸۰

۱۲. إظهار الشیء قبل أن یستحکم مفسدة له 
اظهار چیزی پیش از آنکه پایدار شود مایه تباهی آن است.
تحف العقول، ص ۴۸۰

۱۳. المؤمن یحتاج الی توفیق من الله، و واعظ من نفسه، و قبول ممن ینصحه 
مؤمن نیاز دارد به توفیقی از طرف خدا، و به پندگویی از طرف خودش، و به پذیرش از کسی که او را نصیحت کند.
تحف العقول، ص ۴۸۰

۱۴. العلماء غرباء لکثرة الجهال 
عالمان، به سبب زیادی جاهلان، غریب اند.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷

۱۵. علم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) علیا (علیه السلام) ألف کلمة، کل کلمة تفتح ألف کلمة 
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هزار کلمه (از علوم را) به علی (علیه السلام) آموخت که از هر کلمه ای هزار کلمه منشعب می‌شد.
مسند الامام الجواد، ص ۹۷

۱۶. إن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال لفاطمة (علیه السلام): اذا أنا مت فلا تخمشی علی وجها، و لا ترخی علی شعرا، و لا تنادی بالویل، و لا تقیمی علی نایحة، ثم قال: هذا المعروف الذی قال الله عز و جل فی کتابه و لا یعصینک فی معروف"
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به فاطمه (علیه السلام) فرمود: وقتی که من از دنیا رفتم به خاطر من صورت را نخراش، و مو را پریشان منمای، و واویلا نکن و بر من نوحه نخوان، سپس فرمود: این همان معروفی است که خداوند عز و جل در کتابش فرموده:"و تو را در معروفی نافرمانی نکنند".
مسند الامام الجواد، ص ۱۰۱

۱۷. إن القایم منا هو المهدی الذی یجب أن ینتظر فی غیبته و یطاع فی ظهوره، و هو الثالث من ولدی 
قائم ما همان مهدی است که در غیبتش باید منتظرش شوند، و در ظهورش اطاعتش کنند.او سومی از پسران من است.
مسند الامام الجواد، ص ۱۳۱

۱۸. ملاقاة الاخوان نشرة و تلقیح للعقل، و إن کان نزرا قلیلا 
ملاقات و زیارت برادران سبب گسترش و باروری عقل است، اگر چه کم و اندک باشد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۲

۱۹. من أطاع هواه أعطی عدوه مناه 
کسی که فرمان هوای نفس خویش برد، آرزوی دشمنش را برآورد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۰. الثقة بالله ثمن لکل غال و سلم الی کل عال 
اعتماد به خداوند بهای هر چیز گرانبها و نردبان هر امر بلند مرتبه ای است.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۴

۲۱. کیف یضیع من الله کافله، و کیف ینجو من الله طالبه، و من انقطع الی غیر الله و َکّله الله إلیه 
چگونه ضایع می‌شود کسی که خدا عهده دار و سرپرست اوست، چگونه فرار می‌کند کسی که خدا جوینده اوست، و کسی که توجهش به غیر خدا جلب گردد، خداوند او را به همان شخص واگذار نماید.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۲. من لم یعرف الموارد أعیته المصادر 
کسی که محل ورود را نشناسد، از یافتن محل خروج درمانده گردد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۳. إتید تصب أو تکد 
اگر آرام حرکت کنید، به مقصود دست یابید یا به آن نزدیک می‌شوید.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۴. نعمة لا تشکر کسییة لا تغفر 
نعمتی که برای آن شکرگزاری نشود، مانند گناهی است که آمرزیده نگردد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۵. من هجر المداراة قاربه المکروه
کسی که سازش و مدارا با مردم را رها کند، ناراحتی به او روی می‌آورد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۳

۲۶. من عمل علی غیر علم ما یفسد أکثر مما یصلح 
کسی که بدون علم و دانش کار کند، خراب کاری اش بیش از اصلاحش خواهد بود.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۴

۲۷. اذا نزل القضاء ضاق الفضاء 
چون قضای الهی فرود آید، عرصه بر آدمی تنگ آید.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۴

۲۸. الأیام تهتک لک الأمر عن الأسرار الکامنة 
روزگار و گذشت زمان، پرده از رازهای نهفته برمی دارد.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۵

۲۹. التحفظ علی قدر الخوف 
به مقدار ترس احتیاط کنید.
مسند الامام الجواد، ص ۲۴۵

۲۹. ... لا هَدمَ لِلدینِ مِثْلُ البدعِ وَلا اَفْسَدَ لِلرّجُلِ مِنَ الطَّمَعِ…»
(نور الابصار، ص ۳۳۲)

۳۰. اَرْبَعُ مَنْ کُنّ فیهِ اِستَکْمَلَ ایمانَه: مَنْ اَعْطی للّه وَمَن مَنَع فِی اللّه وَاحَبّ لِلّه وَاَبْغَضَ فیه
(کشف الغمه، ج ۲، ص ۳۴۹)
«چهار خصلت که در هر کس باشد، ایمانش کامل است؛ کسی که برای خدا ببخشد و در راه خدا منع نماید و برای خدا دوست بدارد و برای او خشمگین شود»

۳۱. عَلَیْکُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإنَّ طَلَبَهُ فَریضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَیْنَ الاْخْوانِ، وَ دَلیلٌ عَلَی الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِی الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِی السَّفَرِ، وَ أُنْسٌ فِی الْغُرْبَة
حلیة الأبرار، جلد ۴، صفحه ۵۹۹.
بر شما باد به تحصیل علم و معرفت، زیرا فراگیری آن واجب و بحث پیرامون آن مستحب و سودمند است.علم ارتباط میان دوستان و برادران، نشانه مروّت و جوانمردی، تحفه مجالس و محافل، همدم و رفیق انسان در سفر و أنیس و مونس او در تنهایی است.

۳۲. لَنْ یَسْتَکْمِلَ الْعَبْدُ حَقیقَهَ الاْیمانِ حَتّی یُؤْثِرَ دینَهُ عَلی شَهْوَتِهِ، وَ لَنْ یُهْلِکَ حَتّی یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلی دینِهِ 
بحارالأنوار: ج ۷۵، ص ۸۰، ح ۶۳.
بنده ای حقیقت ایمان را در نمی‌یابد مگر آنکه دین و احکام الهی را بر تمایلات و هواهای نفسانی خود مقدّم دارد و کسی هلاک و بدبخت نمی‌شود مگر آنکه هواها و خواسته‌های نفسانی خود را بر احکام إلهی مقدّم نماید.

۳۳. إنَّ بَیْنَ جَبَلَیْ طُوس قَبْضَهٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّهِ، مَنْ دَخَلَها کانَ آمِناً یَوْمَ الْقِیامَهِ مِنَ النّار.
عیون اخبارالرّضا(علیه السلام) - شیخ صدوق - ج ۲، ص ۲۵۶، ح ۶. 
فرمود: همانا بین دو سمت شهر طوس قطعه ای می‌باشد که از بهشت گرفته شده است، هر که داخل آن شود ـ و با معرفت زیارت کند ـ، روز قیامت از آتش در أمان خواهد بود.

۳۵. مَنْ زارَ قَبْرَ أخیهِ الْمُؤْمِنِ فَجَلَسَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَهَ وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی الْقَبْرِ وَقَرَءَ: «إنّاأنْزَلْناهُ فی لَیْلَهِ الْقَدْرِ» سَبْعَ مَرّات، أمِنَ مِنَ الْفَزَعَ الاْکْبَرِ. 
اختیار معرفه الرّجال - شیخ طوسی - ص ۵۶۴، ح ۱۰۶۶.
فرمود: هرکس بر بالین قبر مؤمنی حضور یابد و رو به قبله بنشیند و دست خود را روی قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مبارکه «إنّا أنزلناه» را بخواند از شداید و سختیهای صحرای محشر در أمان قرار می‌گیرد.

۳۶. الْعامِلُ بِالظُّلْمِ، وَالْمُعینُ لَهُ، وَالرّاضی بِهِ شُرَکاءٌ. 
کشف الغمّه: ج ۲، ص ۳۴۸، س ۱۸، بحار: ج ۷۵، ص ۸۱، ح ۶۹. 
فرمود: انجام دهنده ظلم، کمک دهنده ظلم و کسی که راضی به ظلم باشد، هر سه شریک خواهند بود.

۳۷. التَّواضُعُ زینَهُ الْحَسَبِ، وَالْفَصاحَهُ زینَهُ الْکَلامِ، وَ الْعَدْلُ زینَهُ الاْیمانِ، وَالسَّکینَهُ زینَهُ الْعِبادَهِ، وَالْحِفْظُ زینُهُ الرِّوایَهِ. 
کشف الغمّه: ج ۲، ص ۳۴۷، س ۱۹، بحار: ج ۷۵، ص ۸۰، ح ۶۵. 
فرمود: تواضع و فروتنی زینت بخش حسب و شرف، فصاحت زینت بخش کلام، عدالت زینت بخش ایمان و اعتقادات، وقار و ادب زینت بخش اعمال و عبادات; و دقّت در ضبط و حفظ آن، زینت بخش نقل روایت و سخن می‌باشد.

۳۸. التَّوْبَةُ عَلی أرْبَع دَعایِم: نَدَمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ أنْ لایَعُودَ. 
بحارالأنوار: ج ۷۵، ص ۸۱، ح ۷۴. 
فرمود: شرایط پذیرش توبه چهار چیز است: پشیمانی قلبی، استغفار با زبان، جبران کردن گناه ـ نسبت به همان گناه حقّ الله و یا حقّ النّاس ـ، تصمیم جدّی بر این که دیگر مرتکب آن گناه نشود.

۳۹. الْمُؤمِنُ یَحْتاجُ إلی ثَلاثِ خِصال: تَوْفیق مِنَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظ مِنْ نَفْسِهِ، وَ قَبُول مِمَّنْ یَنْصَحُهُ. 
بحارالأنوار: ج ۷۲، ص ۶۵، ح ۳، مستدرک الوسایل: ج ۸، ص ۳۲۹، ح ۹۵۷۶. 
مؤمن در هر حال نیازمند به سه خصلت است: 
توفیق از طرف خداوند متعال، واعظی از درون خود، قبول و پذیرش نصیحت کسی که او را نصیحت نماید.

۴۰. یَخْفی عَلَی النّاسِ وِلادَتُهُ، وَ یَغیبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُ عَلَیْهِمْ تَسْمِیَتُهُ، وَ هُوَ سَمّیُ رَسُول اللهِ (صلی الله علیه وآله وسلم) وَ کَنّیهِ. 
وسایل الشّیعه: ج ۱۶، ص ۲۴۲، ح ۲۱۴۶۶. 
فرمود: زمان ولادت امام عصر (علیه السلام) بر مردم ـ زمانش ـ مخفی است، و شخصش از شناخت افراد غایب و پنهان است.

///